Zespół stresu pourazowego – czym jest, jak go rozpoznać i jak się z niego wyleczyć? Na te i inne pytania odpowiada w rozmowie z nami – Ewa Guzowska – psycholog, psychoterapeuta, coach
Pani Ewo, jak zdefiniować zespół stresu pourazowego?
Zespół Stresu Pourazowego czyli PTSD – jest zaburzeniem psychicznym, z którym często nie jest z tym kojarzone. PTSD dotyka osób, które doświadczyły przeżyć traumatycznych takich jak klęski żywiołowe, wojny, napaści osobiste, katastrofy, wypadki lub były ich świadkami. Po takim traumatycznym wydarzeniu niemożliwy był powrót do funkcjonowania sprzed stanu poprzedzającego owo wydarzenie. Wydarzenie takie wywołuje silne uczucie strachu i bezradności.
Czyli zespół stresu pourazowego może tak naprawdę dotknąć każdego?
Każdy może doświadczyć PTSD – bez względu na płeć, wiek, czy kolor skóry, ponieważ natura życia jest nieznana dla każdego z nas. Uważam, że w związku z tym, dobrze mieć na ten temat choć ogólną wiedzę, by móc ewentualnie skojarzyć i połączyć zdarzenie, którego doświadczyliśmy z późniejszym złym samopoczuciem psychiczno-fizycznym.
Bardziej narażone są kobiety czy mężczyźni?
Narażone są bardziej kobiety. Osoby, które w dzieciństwie nie otrzymały odpowiedniego wsparcia, neurotycy i inni. Zdarza się, że ludzie zgłaszają się do lekarza i opowiadają o swoich cierpieniach fizycznych, zapominając o wydarzeniach, których byli świadkiem, co jest może okazać się istotne w przyjętym leczeniu. Otrzymują receptę na lekarstwa, które uśmierzą być może w jakimś stopniu objawy, ale nie zlikwidują przyczyny. Zdarza się, że objawy po traumatycznym doświadczenie pojawiają się w różnej przestrzeni czasowej, czasami po 2 tygodniach, ale może to mieć przebieg na przestrzeni paru lat…
I utrudnić normalne funkcjonowanie?
Zdarza się, że niektóre osoby po takim zdarzeniu wracają do normalnego funkcjonowania, ale jest to sprawa bardzo indywidualna. W dużej mierze zależy to od psychiki jednostki, a także środowiska w jakim ona dorastała, wsparcia jakie miała lub nie itd. Jednak w przypadku, kiedy objawy nie ustępują – należy przyjrzeć się tematowi z bliska, ponieważ samoistnie nie ustąpią.
Przez co objawia się zespół stresu pourazowego?
Najczęściej PTSD towarzyszą nawracające natrętne myśli związane z traumatycznym wydarzeniem: koszmary senne, flashbacki – czyli przebłyski, tak jakby trauma ciągle miała miejsce. Charakterystycznym objawem PTSD jest unikanie – osoba unika osób, miejsc, związanych z przeżytą traumą. Osoba ma poczucie dojmującej pustki, która nie pozwala na odczuwanie przyjemności w życiu, tak jak było to wcześniej. Dodatkowo, osoba może odczuwać nadmierne wzbudzenie, które uwidacznia się drażliwością, dekoncentracją, być w stanie dysocjacji, zmagać się z silnym napięciem związanym z wysokim lękiem, a nawet mieć myśli samobójcze.
Co zalicza się przyczyn o podłożu fizycznym?
Najczęściej są to problemy ze snem, omdlenia, drażliwość i nadmierna czujność, kłopoty z pamięcią.
Jakie zachowania wskazują, że mamy do czynienia z osobą, która zmaga się z zespołem stresu pourazowego?
Często osoby, które doświadczyły PTSD charakteryzują się zachowaniami ryzykownymi, sięgają pod alkohol lub inne używki.
Jednak nie w każdym przypadku pomoc specjalisty jest niezbędna?
Jeśli osoba po trudnym zdarzeniu wraca do normalnego funkcjonowania, czyli nie występują wyżej wymienione objawy to pomoc specjalisty nie jest konieczna.
A kiedy psychoterapia jest wskazana?
Psychoterapia jest konieczna w przypadku, kiedy wyżej wymienione objawy utrzymują się u osoby przez dłuższy czas po traumie. W przypadku PTSD sprawdzone i potwierdzone efekty przynosi terapia EMDR – tłumaczona na język polski jak „terapia odwrażliwiania za pomocą ruchu gałek ocznych” opracowana przez Francine Shapiro. Odkryła ona, że powtarzające się ruchy gałek ocznych obniżają poziom lęku. Dziś tłumaczy się, że efekt ten zawdzięcza się bilateralnej stymulacji mózgu, który osiąga się dzięki ruchowi gałek ocznych jak i tappingu lub stymulacji dźwiękowej. Metodę tę odróżnia od innych podejść, znaczący aspekt neurofizjologiczny.
Jak sami możemy pomóc osobie, która cierpi na zespół stresu pourazowego?
Przede wszystkim, najistotniejsze jest polecenie odpowiedniej terapii indywidualnej (później ewentualnie grupowej) oraz pomocy lekarza psychiatry. Jak w każdym trudnym momencie, nie możemy pozostawić takiej osoby same. Należy udzielić jej najlepszego wsparcia emocjonalnego. Istotny jest ruch fizyczny, obcowanie z przyjaznymi i empatycznymi ludźmi.
Możliwe jest całkowite wyleczenie z zespołu stresu pourazowego?
Wyleczenie z PTSD zależy od wielu czynników m.in. wielkości traumy, środowiska, historii rodzinnej, odpowiednio dobranej terapii i wielu innych.
