Sokrates popierał dyskusję, która polega na stawianiu pytań i uświadamia posiadaną wiedzę. Spróbuj tak rozmawiać ze swoimi uczniami!
***
Kreatywny nauczyciel kreatywnego ucznia. Na czym to polega?
Nauczanie nie musi być nudne, nawet jeśli jesteś pedagogiem z długim stażem pracy i na wyrywki znasz już tematy prowadzonych przez siebie lekcji. Spróbuj zachęcić swoich uczniów do samodzielnego zdobywania wiedzy pod Twoim kierunkiem i daj im poczuć satysfakcję z tego, co osiągnęli. W jaki sposób możesz stać się kreatywnym nauczycielem kreatywnego ucznia? Wyjdź poza schemat i zacznij rozmawiać ze swoim uczniem. Tak, jak Sokrates, czyli poprzez umiejętne zadawanie pytań, które pełnią funkcję twórczą. Naprawdę warto! Spróbuj, a przyznasz mi rację.
Scenariusz lekcji a pytania pełniące funkcję twórczą w nauczaniu.
Na początku każdej lekcji stajesz przed klasą z przygotowanym planem działania. Wiadomo, masz obowiązek realizować program z danego przedmiotu, z którego potem będziesz rozliczany. Poza tym musisz przygotować na lekcję materiały dydaktyczne, przewidzieć, ile czasu zajmie uczniom napisanie kartkówki i czy zdążysz podyktować im nowe definicje do zapisania zeszycie. Będąc nauczycielem tworzysz konspekty lekcji i scenariusze zajęć dydaktycznych. Dzięki nim czujesz się pewnie w swojej roli, z reguły dobrze zarządzasz planem pracy podczas lekcji i co więcej jesteś przygotowany na nieprzewidzianą hospitację. Ale czy dobry nauczyciel powinien „ślepo” podążać za scenariuszem swej lekcji i tego, co ma na jej temat w swojej głowie? Nie do końca. Dobry nauczyciel to promotor twórczego myślenia na lekcji. Pełni funkcję facylitatora, czyli zapewnia uczniom bezpieczeństwo i stwarza warunki do jak najlepszego rozwoju osobistego.
„Co dziś robiłeś?” zamiast ,,czego się nauczyłeś?” – subtelne różnice w postrzeganiu ucznia.
Tradycyjny nauczyciel pochwala konformizm w zachowaniu ucznia. Uczy pewnych reguł, których „dobry uczeń” powinien przestrzegać. Jedną z takich reguł jest ta, że nauczyciel zadaje pytania, a uczeń odpowiada. Co więcej na każde swoje pytanie nauczyciel „z góry” ma ustaloną odpowiedź, nawet jeżeli istnieje więcej niż jedno możliwe rozwiązanie postawionego przezeń problemu. Wróćmy na chwilę do starożytnej Grecji. Termin „szkoła” oznaczał tam rozmowy, mające charakter luźnych dyskusji myślicieli z uczniami na dowolne tematy. Zdaniem Sokratesa, każdy uczeń nosi w sobie prawdziwą wiedzę, jednak nie każdy jest tego świadom. Dlatego też uczniowi potrzebny jest nauczyciel, który pomoże mu odnaleźć w sobie tę wiedzę.
Dla ucznia najważniejsze jest to, jak przebiegała lekcja i jakie nowe doświadczenia dane było mu przeżyć danego dnia w szkole. Bardziej zapadają mu w pamięć wiadomości, które zdobył samodzielnie od „gotowej” wiedzy przekazanej na lekcji. A co się dzieje po ukończeniu szkoły? Przecież nie liczą się cząstkowe oceny ucznia z poszczególnych przedmiotów i jego ,,książkowa” wiedza najeżona teorią, ale umiejętność samodzielnego rozwiązywania problemów i kreatywność w działaniu.
Co zatem jest najważniejsze w pracy nauczyciela? Istotne jest wzmacnianie tych cech osobowości ucznia, które mają wpływ na jego motywację i późniejsze sukcesy, które mają na celu zwiększenie jego możliwości twórczych. Zadaniem nauczyciela jest więc uczenie zaradności, optymizmu, wiary we własne możliwości, oraz nastawienia na własny sukces. Bardzo pożądane jest również mobilizowanie i ukierunkowanie uczniów do aktywnej samorealizacji oraz pracy nad swoimi słabościami. W jaki sposób stać się kreatywnym nauczycielem kreatywnego ucznia?
Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, które możesz wykorzystać w swojej pracy dydaktycznej:
- doceniaj myślenie twórcze uczniów,
- unikaj nauczania sztywnych schematów,
- kultywuj w klasie atmosferę twórczą, sprzyjającą tzw. „burzy mózgów” na każdej lekcji,
- popieraj i ceń inicjatywę uczniów w procesie nauczania,
- stawiaj uczniom zaskakujące pytania i stwarzaj sytuacje wymagające twórczego myślenia,
- staraj się wykorzystywać w nauczaniu różnorodne metody i środki dydaktyczne,
- kultywuj odwagę, żywość umysłu swoich uczniów i ich umiejętności podejmowania ryzyka w uzasadnionych sytuacjach,
- doceniaj uczniów, którzy mają odwagę sami stawiać Ci nurtujące pytania,
- nagradzaj osiągnięcia uczniów i ich elastyczności w szukaniu pomysłów
i rozwiązań, - kształtuj pozytywny stosunek uczniów do nowych pomysłów.
- czasami nie odpowiadaj na niektóre pytania od razu, bo wtedy uczeń zaczyna myśleć i samodzielnie dochodzić do wiedzy,
- ukazuj niekompletność istniejącej wiedzy – jeśli uczeń poznaje świat przez pryzmat skończonych teorii, może odnieść wrażenie, że w nauce nie ma nic do zrobienia,
- bądź mistrzem w zadawaniu uczniom otwartych, twórczych pytań i aktywnym odbiorcą udzielanych przez uczniów odpowiedzi.
