Czym jest, jak go rozpoznać i jak się przed nim uchronić – mówi Ewa Guzowska – psycholog, psychoterapeuta, coach
Pani Ewo, czym się charakteryzuje szantaż emocjonalny?
Szantaż emocjonalny jest związany z manipulacją, w wyniku której osoba chce wpłynąć na uczucia i emocje drugiej osoby, najczęściej w celu uzyskania oczekiwanych korzyści dla siebie. Szantaż emocjonalny to rodzaj przemocy psychicznej. Osoby, które poddają się i ulegają szantażowi emocjonalnemu, cierpią nie umiejąc się obronić, gdyż przejawia się on w różnych formach. Sprawcy mogą używać gróźb czy agresji, mogą powodować poczucie winy u drugiej osoby, bądź wyrzuty sumienia.
Po jakim zachowaniu poznać, że ktoś nas zaczyna emocjonalnie szantażować?
Kiedy mamy do czynienia z szantażysta, zwykle możemy czuć się jak ofiara, ponieważ stosowane techniki wywierania wpływu mogą być tak zawalcowane, że możemy stracić czujność i ulec ukrytej manipulacji, zwłaszcza, że często ma to miejsce również w bliskich relacjach, co zdecydowanie utrudnia obronę i zdecydowane przeciwstawienie się szantażyście. Najczęściej możemy spodziewać się ataku z zewnątrz, a wewnątrz bliskiej relacji zmysł czujności bywa wyłączony.
Szantaż emocjonalny stosowany jest nie tylko przez partnerów, ale i przyjaciół. A przecież od najbliższych ludzi mamy inne oczekiwania…
Zdecydowanie mamy inne oczekiwania wobec najbliższych, niestety te oczekiwania mogą rozmijać się ze stanem faktycznym. Uważam, że jakiekolwiek oczekiwania mogą być dla nas pewnego rodzaju iluzją, która jeśli opadnie, zaczynamy widzieć prawdę, która jest taka jaka jest…
W sytuacji kiedy szantażują nas najbliższe osoby – powinniśmy zgodzić się na bycie ofiarą?
Najczęściej manipulacja zaczyna się dość wcześnie, kiedy jesteśmy dziećmi. Nie jest to możliwe, ponieważ jako dzieci wierzymy w autorytety i w świat taki jaki chcemy widzieć. Kiedy dziecko doświadczy manipulacji od najbliższych – może ciągle padać ofiarą kolejnych szantażystów. W takiej sytuacji najważniejsze jest uświadomienie sobie tego zjawiska – bez tego, ciężko uwolnić się od bycia ofiarą… Najczęściej powoduje to konflikt wewnętrzny, który jeśli nie pozostaje rozwiązany może być powodem dalszych konsekwencji.
Czy możemy mówić o szantażu emocjonalnym, nieświadomym?
To co nieświadome wpływa na nas najbardziej, przytaczając metaforę o Titanicu – „rozbił się o to, czego nie widział….”. Szantażysta jest świadomy, natomiast ofiara nieświadoma, ponieważ wierzy w różne wypowiadane przez niego pochlebstwa, obietnice, a potem ofiara ulega poczuciu winy, ma wyrzuty sumienia, nie potrafi sobie z tym poradzić, gdyż boi się odrzucenia, utraty relacji. Boi się zawieść czyjeś oczekiwania.
Z szantażem emocjonalnym związane jest również pojęcie mgły. Jaka jest jego funkcja?
Pojęcie mgły występujące w szantażu emocjonalnym pochodzi z angielskiego FOG tj. Fear – lęk, Obligation – przymus Guil – wina, a więc mgła to szantaż emocjonalny, którzy wywołuje w ofierze strach, przymus i obowiązek.
W jaki sposób uniknąć emocjonalnego szantażu?
Osoby, które manipulują są osobami psychopatycznymi i nie zmieniają się, a więc by uniknąć szantażu emocjonalnego jest ucieczka z toksycznej relacji. Zwykle jeśli szantażyści nie dostaną czego chcą, poszukają sobie kolejnej osoby, która im to będzie mogła dać.
Jak się obronić przed szantażystami emocjonalnymi?
Przede wszystkim trzeba być świadomym tego zjawiska, przyjrzeć się swoim relacjom w sposób szczegółowy i jeśli poczujemy się, że ktoś wpędza nas w poczucie winy, grozi i wywołuje w nas lęk, a dodatkowo przymusza nas do czegoś, na co nie zgadzamy się, to powinniśmy być ostrożni i jeśli zauważymy to, po prostu odejść.
Kto najczęściej narażony jest na szantaż emocjonalny?
Najsmutniejsze jest to, że w bliskich relacjach doświadczamy szantażu emocjonalnego, czasami nie mamy wyjścia jako dzieci. A dzieci są najbardziej bezbronne i bezsilne. Później najczęściej spotykamy się z tym w życiu dorosłym. Przede wszystkim trzeba być ŚWIADOMYM… Życzę Wszystkim WOLNOŚCI od szantażu emocjonalnego.
