W związku ze zbliżającym się Międzynarodowym Dniem Romów – zapytaliśmy Bogdana Trojanka – lidera i założyciela zespołu Terne Roma, członka Komisji ds. Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Prezesa Królewskiej Fundacji Romów – o tradycję i kulturę Romów, o porwania, „czystość” i „nie czystość” i kilka innych spraw…
Panie Bogdanie, skąd się wziął zwyczaj cygańskich porwań?
Różne narody mają różne tradycje, które mniej lub bardziej nam się podobają. Ważne żebyśmy je potrafili uszanować. W naszej kulturze nie ma czegoś takiego jak „chodzenie” chłopaka z dziewczyną. Przez to od XIV w. by mogli być razem musieli uciec na trzy dni od Taboru cygańskiego – to potocznie nazywamy cygańskim porwaniem. By dbać o kobietę, jej czystość – mężczyzna musi ją „porwać”. Choć jest to za obopulnym porozumieniem.
Małżeństwa z nie-Romami są do zaakceptowania?
Tak, choć ja osobiście nie jestem zwolennikiem mieszanych małżeństw. Wielokrotnie spotkałem się z takimi parami. Zazwyczaj któraś ze stron nie potrafiła tego zaakceptować. Łączyło się to z wymieszaniem kultury i tradycji, co często było nie do „przeskoczenia” dla jednej, bądź obu stron. Wiąże się to choćby z całowaniem starszyzny w ręke. Często Polki nie potrafiły tego zrozumieć, co rodziło kłotnie. Z drugiej strony Romowie często nie potrafili zaakceptować faktu, że na polskich weselach kobiety i mężczyźni siedzą obok siebie co jest niezgodne z kodeksem Romskim.
Dlaczego człowiek wspólnoty romskiej ma trzy imiona? Tak jest do dziś, czy tylko było w dawnej tradycji?
Romowie w dawnych czasach nie mieli dowódów, nie znali polskich imion. Imiona nadawali typowo Cygańskie, więc gdy wprowadzono obowiązek posiadania dowodu osobistego, musieli przyjąć drugie imię akceptowane przez władze ludową.
Kiedy Cyganka nie może ugotować obiadu?
W momencie poczęcia dziecka Cyganka przez dwa tygodnie nie może gotować obiadów, wszystkie obowiązki przejmuje mąż. To jedyna sytuacja, w której kobieta Romska nie może urzędować w kuchni.
Z czego wynika to, że Cyganka na ulicy nie idzie obok a za swoim mężem?
Po tym jak Cyganka chodziła cały dzień wróżyć, była tak zmęczona, że nie mogła za nim nadążyć (śmiech). Oczywiście to stereotyp.
Niezwykle piękna i ciekawa tradycja związana jest z obrzędem pochowania zmarłych, i w ogóle bycia przy grobie… Naprawdę nie płaczecie podczas pogrzebu?
To nieprawda – płaczemy, ale gdzieś w głebi serca wierzymy, że nasz najbliższy przeniósł sie do lepszego świata, gdzie spotkał się z naszymi przodkami – rozśpiewanym taborem cygańskim, który go czeka w niebie.
O czym mówi Romanipen? Co się stanie z Romem, który nie przestrzega i łamie Wasze prawo?
Romanipen – prawo Romskie to jest coś pięknego – zawarte w nim jest : Miłość, Szacunek, chęc pomocy bliźniemu. Jesli chodzi o jego nieprzestrzeganie zasada podobna jest do grzechów – są te cięzkie i takie, które mogą zostać odpuszczone.
A jakie jest najtrudniejsze prawo do przestrzegania? O ile oczywiście może Pan zdradzić…
Nie ma takiego. Prawo Romanipen nie zabiera nam prawa do wolnośći i miłosci. Jest ono na tyle wygodne i przemyślane aby ułatwiac nam życie zgodnie z prawem Polskim i Boskim.
Dziękuję za rozmowę.
